Inleiding

Tijdens mijn werk heb ik veel te maken met trauma’s en de gevolgen hiervan. Mijn kennis van de hersenen en het zenuwstelsel maar ook van de psyche van de mens komen samen in deze blogs.

In deze serie blogs kijk ik naar de nieuwste inzichten op het gebied van trauma’s en de behandeling hiervan en in het bijzonder de behandeling van post-traumatische stressstoornis (PTSS), de meeste heftige vorm van trauma. Ik kijk hierbij niet alleen naar de psychologie van de mens, maar ook naar fysiologie en het zenuwstelsel en de hersenen. Juist daarin schuilt namelijk een deel van de oplossing van het probleem dat trauma heet, maar deze kennis en behandelmethoden zijn nog maar weinig bekend bij de mensen en worden nog maar nauwelijks vergoed ondanks de enorme hoeveelheid bewijsmateriaal hiervoor.

PTSS is de laatste tijd regelmatig in het nieuws. De relevantie van dit onderwerp neemt daardoor alleen maar toe. Recent nog hebben veteranen uit Libanon een schadeclaim van 15 miljoen ingediend bij de Staat omdat zij geen enkele of geen goede nazorg hebben gekregen.

Met deze blogs hoop ik een beter begrip te kweken over wat een trauma is, wat het veroorzaakt en hoe het geheeld kan worden, gezien vanuit verschillende vlakken zoals neurologisch, biologisch en  psychologisch.

Een trauma kan leiden tot PTSS maar leidt bijna net zo vaak tot een depressie, paniekstoornis, vermoeidheidssyndroom of verslaving. Vaak melden mensen zich met lichamelijke klachten bij de huisarts in het geval van een PTSS en vaak wordt dit niet eens herkend als een trauma.

Trauma is de meest onderschatte, meest genegeerde, meest onbegrepen en meest onbehandelde oorzaak van menselijk lijden.

Een trauma is in eerste instantie een verstoring van het autonome zenuwstelsel. Als je deze verstoring oplost genees je het trauma. Er is inmiddels zoveel meer bekend hierover door onderzoeken in de neurologie, biologie en fysiologie. Echter met deze kennis wordt weinig gedaan in de huidige behandeling van trauma’s en PTSS. De vergoedde therapie bestaat nog steeds uit  cognitieve gedragstherapie, groepstherapie en medicatie. Kort gezegd: praten en pillen.

Trauma zit niet alleen tussen de oren maar brengt ook een reeks veranderingen teweeg in het gehele lichaam zoals veranderingen in de hormonen, veranderingen in het zenuwstelsel en in de fysiologie (de fysiologie houdt zich bezig met de werking  van de organen). Wanneer de behandeling van het trauma alleen gericht is op het mentale gedeelte (praten) is het zeer moeilijk om de kern van het probleem op te lossen.

Voordat er een echte oplossing plaats kan vinden moet het lichaam eerst leren dat het gevaar geweken is.

Het vertellen van je traumatische verhaal heeft meestal geen effect op de instinctieve overlevingsreacties van je zenuwstelsel, dat nog reageert alsof ieder moment je laatste moment kan zijn. Het is continu alert en in staat van paraatheid. Ontspanning betekent verslapte alertheid en voelt dus levensgevaarlijk. Traumaslachtoffers weten hier alles van.

Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat getraumatiseerde mensen grote hoeveelheden stresshormonen blijven afscheiden zelfs lang nadat het gevaar is geweken. Daarnaast keren de stresshormonen niet terug naar normale waarden maar blijven ze verhoogd. Deze voortdurende verhoogde afgifte van stresshormonen zorgt voor gevoelens van angst en paniek en dit zorgt op langere termijn voor enorme schade aan de gezondheid. Er ontstaan overal veranderingen als reactie hierop. In de hersenen, in het lichaam, in onze emotionele reacties, in ons vermogen (liefdevolle) relaties aan te gaan, in het immuunsysteem en zelfs in de genen die worden doorgegeven aan volgende generaties.

Deze lichamelijke effecten worden vaak bestreden met medicijnen die de symptomen onderdrukken maar niet oplossen. Een nadeel van deze medicijnen is dat ze ook de hersencentra voor plezier, motivatie en beloning onderdrukken waardoor je vermogen om een fijn en betekenisvol leven te lijden ook sterk afneemt.

De psychiatrie en psychologie kijken met name naar de geest en het medische circuit kijkt met name naar het lichaam. Echter om je goed te voelen moeten lichaam en geest als één geheel werken. Eén van de kernproblemen van een trauma is juist de scheiding tussen geest en lichaam.

Een behandeling die alleen gericht is op het mentale cognitieve gedeelte en geen oog heeft voor de werking van het zenuwstelsel en de instinctieve reacties op gevaar zal in veel gevallen niet afdoende zijn. Dan wordt het hooguit beheersbaar en kun je een trauma inderdaad zien als een chronische ziekte. Dat wil niet zeggen dat de huidige behandelmethoden geen zin hebben. Ze zijn echter niet volledig en niet voor elk trauma of iedere persoon geschikt.

Wanneer de behandeling wordt gericht op herstel van geest, brein én lichaam kan ieder trauma worden opgelost. Kanttekening daarbij is wel dat hoe langer het trauma onbehandeld of niet goed behandeld is geweest en hoe vroeger het is ontstaan, hoe groter vaak de problemen dus hoe langer het duurt om het op te lossen. Hoe eerder je het trauma aanpakt, hoe beter.

Neurofeedback is één van de zeer effectieve methoden om geest, brein én lichaam weer als een geheel te laten functioneren.